De Wereld Obesitas Dag, die plaatsvindt op 4 maart, biedt de mogelijkheid om zich te informeren en zich bewust te maken van de alarmerende trend van obesitas.
De cijfers zijn schokkerend: 764 miljoen mensen in de wereld leven momenteel met obesitas en dit cijfer zal naar verwachting stijgen tot 1 miljard in 2030*.
In België is de situatie al even kritiek, met 50% van de volwassenen met overgewicht en 20% met obesitas.
* 1 : World Obesity. World Obesity Atlas 2022. Available at: https://www.worldobesity.org/resources/resource-library/world-obesity-atlas-2022 Last accessed: July 2022.
Een multifactoriële aanpak
Het lijkt belangrijk om je volledig los te maken van het dictaat : “Je hoeft alleen maar minder te eten en meer te bewegen”.
Net als de trend in Amerikaanse shockshows waar mensen die lijden aan obesitas een X-aantal weken worden gecoacht, om vervolgens weer op de weegschaal te gaan staan.
De slogan is verleidelijk en wekt de valse indruk dat het gewoon een kwestie van wilskracht is. Hoewel er in de maatschappij nog steeds een stigma kleeft aan mensen met obesitas of overgewicht, ontdekken wetenschappers die werken aan de oorzaken van deze zeer complexe ziekte elke dag een beetje meer dat het geen kwestie is van een gebrek aan wilskracht.
We weten nu dat de ziekte beïnvloed wordt door een aantal factoren, waaronder biologische, sociaaleconomische, genetische, omgevings- en psychologische factoren.
Naar schatting is tussen 40% en 70% van de oorzaken van obesitas genetisch bepaald.
Hoewel de oorzaken van obesitas complex zijn, kan obesitas worden beheerd. Het is belangrijk om te blijven zoeken naar de juiste aanpak voor elk individu.
Genetica daargelaten, als ons genoom ons kan voorbestemmen om zwaarlijvig te worden, dan is de omgeving de medeplichtige. In de literatuur hebben we het over een obesogene omgeving. Het voedsel dat we eten en de lichamelijke activiteit die we ondernemen kunnen een positief effect met terugwerkende kracht hebben op onze genen.
ZOOM OP SUIKER
Suiker, een vijand die zichzelf regelmatig uitnodigt
Suiker of koolhydraten zijn in bijna al onze voedingsmiddelen aanwezig, of we dat nu willen of niet. Suiker is niet alleen onmisbaar, maar ook schadelijk voor onze gezondheid.
De cellen in ons lichaam hebben suiker in de vorm van glucose nodig om te kunnen functioneren. Of we nu sporten, wandelen, of na te denken. Dit komt overeen met ongeveer 40-50% van onze dagelijkse energiebehoefte… Maar tegenwoordig consumeren we slecht en te veel!
Hij verbergt zich overal en nodigt zichzelf bij de kleinste gelegenheid uit op ons bord. Als een ongewenste gast die het kleinste excuus vindt om steeds weer terug te komen. Trouwens, wie herkent het spreekwoord niet “suiker roept suiker op”?
Als je aan suiker denkt, denk je meteen aan dat kleine witte blokje dat je aan je koffie toevoegt. Dat is inderdaad een vorm van suiker. Maar we vinden het op veel grotere schaal.
De schadelijke effecten van suiker op het lichaam
Sommige mensen zullen zeggen: “Ik drink mijn koffie zonder suiker” of “Ik eet zelden snoep”. Maar waar hebben we het hier precies over ?
Suiker wordt ook gebruikt in koekjes, ontbijtgranen, kant-en-klaarmaaltijden, pizza, mayonaise, conserven, vleeswaren, enz. Het wordt ook gebruikt als smaakversterker en conserveermiddel.
De suikerindustrie is zich volledig bewust van de verslavende aard van zoet voedsel, wat deels verklaart waarom ze aan alle industriële bereidingen suiker toevoegen.
De negatieve effecten op het lichaam zijn talrijk :
- Het leidt tot een zeer snelle stijging van de bloedsuikerspiegel en kan het ontstaan van diabetes (insulineresistentie) bevorderen.
- Het verstoort het zuur-base-evenwicht en verzuurt het lichaam: de ideale omgeving voor de ontwikkeling van ziekten, ontstekingen en demineralisatie.
- Het bevordert pathologieën zoals hoge bloeddruk en het risico op hart- en vaatziekten.
- Het beïnvloedt de darmmicrobiota door onze flora uit te putten.
- Regelmatige, overmatige consumptie van suiker verstoort ook het immuunsysteem.
- Het bevordert opslag: overmatige suikerinname wordt in een vetvorm in de lever en in het hele lichaam omgezet
- Op lange termijn veroorzaakt suiker ook ontstekingsreacties op neuronaal niveau, wat neurodegeneratieve ziekten met geheugenverlies in de hand kan werken.
Suiker, een echte drug
Achter de schijnbare zoetheid werkt suiker als een “drug” op onze hersenen. Het activeert verslavingsmechanismen die erg lijken op die van alcohol of tabak. Sommige onderzoekers beweren dat zoete producten een vorm van verslaving kunnen veroorzaken, een vooruitzicht dat fel wordt bestreden door de suikerindustrie.
Deze aantrekkingskracht komt voort uit verschillende mechanismen:
- Ten eerste hebben we vanaf onze geboorte een aangeboren voorkeur voor zoete smaak in vergelijking met zout, zuur en bitter.
- Het tweede mechanisme houdt verband met het vermogen van suiker om de productie van dopamine te stimuleren, een neurotransmitter die betrokken is bij de beloningsreactie. Er is vastgesteld dat bewerkte voedingsmiddelen, rijk aan vetten, toegevoegde suikers, koolhydraten en zout, eerder aanleiding geven tot verslavingsgedrag.
- Een derde mechanisme heeft te maken met het vermogen van suiker om de activiteit van neuronen te stimuleren die serotonine produceren, ons natuurlijke antidepressivum. Serotonine reguleert onze stemming, onze slaap en bevordert positieve gedachten. Dit is de reden waarom we in tijden van verdriet de neiging hebben om ons tot chocolade en suikerhoudend voedsel te wenden. Een onderzoek uit 2016 heeft aangetoond dat regelmatige suikerconsumptie geleidelijk dopaminereceptoren kan verminderen, op een vergelijkbare manier als blootstelling aan drugs, wat kan leiden tot ontwenningsverschijnselen of zelfs depressie.
- Een vierde betrokken mechanisme is onze reactie op stress. Wanneer we worden blootgesteld aan stressvolle situaties van emotionele, fysieke of omgevingsoorsprong, maakt ons lichaam cortisol vrij, dat vaak het ‘stresshormoon’ wordt genoemd. Cortisol zorgt ervoor dat het lichaam snel energie krijgt om met stress om te gaan. Omdat glucose een snelle energiebron is, grijpen we vaak naar suiker, vooral omdat de consumptie ervan de afgifte van serotonine kan stimuleren, wat een gevoel van welzijn en tijdelijke verlichting van stress oplevert.
Voorkeur geven aan betere bronnen van koolhydraten: - natuurlijke zoetstoffen: ahornsiroop, ruwe of ruwe suiker (Rapadura, Valdivia), echte rauwe honing, kokosbloesemsuiker, agavesiroop, enz.
- gedroogd fruit (idealiter gerehydrateerd)
- vers fruit (hoe rijper het is, hoe meer snelle suikers het bevat)
- zoete groenten (wortelen, bieten, erwten, paprika’s, enz.)
- kleine zetmeelrijke groenten (zoete aardappelen, pastinaken, knolpeterselie, aardperen, knolselderij, schorseneren,haverwortel, alle herfstpompoenen – pompoen, reuzenpompoen, flespompoen, patisson,…
- melige groenten (aardappelen, kastanjes, yamswortel, maniok, enz.)
- peulvruchten (kikkererwten, gedroogde bonen, linzen, tuinbonen, enz.)
- granen (idealiter biologisch)
ONTDEK ONZE SELECTIE
Koolhydraatbegeleiding
Kleine plus :
Inzoomen OP CHROME :
CHROOMis een belangrijk oligo-element in de stofwisseling van suikers en vetten. De voedingsmiddelen die het rijkst zijn aan tetravalent chroom zijn slachtafval (vooral lever), granen, gist en oliehoudende zaden. Dit oligo-element is betrokken bij de stofwisseling van macronutriënten (eiwitten, koolhydraten en vetten). Als insulinecofactor lijkt hij het gebruik van glucose te helpen reguleren, waardoor grote variaties in de bloedsuikerspiegel, die kunnen leiden tot een verlangen naar suiker, worden vermeden.
Benadering van gewichtsverlies
De verwoorde suggesties zijn louter preventief omwille van hun adaptieve en immuunregulerende werking.
Het is belangrijk om samen te werken met de huisarts.